Рэвалюцыя цяпер і заўжды!
La Révolution d’abord et toujours !
La Révolution d’abord et toujours !
Калектыўная дэкларацыя / пераклад Веры Бакстэр
Свет — скрыжаванне канфліктаў, якія ў вачах любога хоць крыху дасведчанага чалавека выходзяць за рамкі простых палітычных або грамадскіх спрэчак. Нашаму часу асабліва нестае празорцаў. Але той, у кім яшчэ засталося хоць каліва праніклівасці, не пазбегне спакусы парахаваць, што станецца з чалавецтвам пасля АБСАЛЮТНАГА ПЕРАВАРОТУ.
Мы не толькі верым ў збуджэнне самапавагі спакон веку прыгнечаных народаў, якія, здаецца, не ставяць на мэце нічога, апрача адваёвы сваёй былой незалежнасці; не толькі ў непрыміральнае супрацьстаянне тых, што адстойваюць свае працоўныя і грамадзянскія правы ў дагэтуль існуючых еўрапейскіх дзяржавах; болей за тое, мы верым у непазбежнасць татальнага вызвалення. Пад навалай ўсё жарсцейшых удараў чалавеку спатрэбіцца змяніць свае зносіны са светам.
Мы не толькі верым ў збуджэнне самапавагі спакон веку прыгнечаных народаў, якія, здаецца, не ставяць на мэце нічога, апрача адваёвы сваёй былой незалежнасці; не толькі ў непрыміральнае супрацьстаянне тых, што адстойваюць свае працоўныя і грамадзянскія правы ў дагэтуль існуючых еўрапейскіх дзяржавах; болей за тое, мы верым у непазбежнасць татальнага вызвалення. Пад навалай ўсё жарсцейшых удараў чалавеку спатрэбіцца змяніць свае зносіны са светам.
Добра разумеючы прыроду тых моцаў, што зараз узрушваюць свет, мы, яшчэ да таго як разлічыцца і ўзяцца за справу, жадаем абвясціць абсалютнае адлучэнне і нават у некаторым сэнсе ачышчэнне ад тых ідэй, што складаюць падмурак пакуль блізкай нам еўрапейскай цывілізацыі, зрэшты, і любой цывілізацыі, заснаванай на нязносных прынцыпах неабходнасці і доўгу.
Яшчэ болей за ідэю патрыятызму, — гэткай жа істэрычнай, як безліч іншых, але пусцейшай і смяротнейшай, — нас гідзіць сама ідэя Радзімы, бадай, самая звярыная і антыфіласафічная канцэпцыя, у якую спрабуюць упіхнуць наш дух*.
Мы, пэўна, варвары, паколькі нас ванітуе ад адной пэўнай формы цывілізацыі.
У кожным закутку панавання заходняй цывілізацыі ўсе чалавечыя сувязі былі абарваныя, апрача тых, што існуюць дзеля выгады, нячулай чорствай выплаты гатоўкай. Ужо болей за стагоддзе чалавечая годнасць прыніжаная да менавой вартасці. Калі немаёмны трапляе ў залежнасць да маёмнага, гэта само па сабе ўжо ёсць несправядлівасцю і вычварэннем, але калі падобны ўціск выходзіць за рамкі заработнай платы, прымаючы, скажам, форму рабства, навязанай міжнароднымі фінансавымі вярхамі іхнім народам, то гэта — бясчынства, якое не зможа загладзіць ніводная бойня. Мы не прызнаём законы Эканомікі або Абмену, мы не прызнаём працоўнае Рабства, а калі яшчэ шырэй, то мы паўстаём проці Гісторыі. Гісторыяй пануюць законы, прапісаныя баязлівасцю канкрэтных асоб, а мы дакладна і ні ў якай ступені не чалавекалюбы.
Яшчэ болей за ідэю патрыятызму, — гэткай жа істэрычнай, як безліч іншых, але пусцейшай і смяротнейшай, — нас гідзіць сама ідэя Радзімы, бадай, самая звярыная і антыфіласафічная канцэпцыя, у якую спрабуюць упіхнуць наш дух*.
Мы, пэўна, варвары, паколькі нас ванітуе ад адной пэўнай формы цывілізацыі.
У кожным закутку панавання заходняй цывілізацыі ўсе чалавечыя сувязі былі абарваныя, апрача тых, што існуюць дзеля выгады, нячулай чорствай выплаты гатоўкай. Ужо болей за стагоддзе чалавечая годнасць прыніжаная да менавой вартасці. Калі немаёмны трапляе ў залежнасць да маёмнага, гэта само па сабе ўжо ёсць несправядлівасцю і вычварэннем, але калі падобны ўціск выходзіць за рамкі заработнай платы, прымаючы, скажам, форму рабства, навязанай міжнароднымі фінансавымі вярхамі іхнім народам, то гэта — бясчынства, якое не зможа загладзіць ніводная бойня. Мы не прызнаём законы Эканомікі або Абмену, мы не прызнаём працоўнае Рабства, а калі яшчэ шырэй, то мы паўстаём проці Гісторыі. Гісторыяй пануюць законы, прапісаныя баязлівасцю канкрэтных асоб, а мы дакладна і ні ў якай ступені не чалавекалюбы.
Так, мы выракаемся любога дараванага закона, мы спадзяёмся на новыя моцы, падземныя моцы, здольныя скалануць Гісторыю, перарваць смяхотны ланцуг штодзённых падзей, за чым мы звяртаем нашы позіркі да Азіі*. Бо ў канчатковым выніку мы прагнем Свабоды, але Свабоды, суадноснай нашым найглыбейшым духоўным патрэбам, найстражэйшым і найчалавечнейшым запатрабаванням нашых цел (напраўду страх бярэ заўсёды іншых). Сучаснасць вычарпала сябе. Стэрэатыпнасць жэстаў, падзей, хлусні, уласцівая Еўропе, самкнула кола агіды*. Чарга манголаў заняць нашы нівы. І няма падстаў баяцца, што гвалт, якому мы прысягаем, заспее нас негатовымі ці нявартымі. Аднак што б ні здарылася, гэтага, на нашу думку, будзе недастаткова. Важна зразумець: адзіная крыніца нашага звароту — абсалютная вера ў агульнае для кожнага з нас пачуццё, а менавіта — пачуццё бунту, падмурку ўсяго, што ёсць у свеце каштоўнага.
Ставячы вышэй за якія-кольвек разыходжанні нашу любоў да Рэвалюцыі і імкненне да дзейснасці ў дадзенай нам на гэты момант прасторы, пакуль яшчэ поўнай абмежаванняў, мы — Клартэ, Карэспанданс, Філязофі, Ля Рэвалюсьон сюррэаліст — абвяшчаем наступнае:
Ставячы вышэй за якія-кольвек разыходжанні нашу любоў да Рэвалюцыі і імкненне да дзейснасці ў дадзенай нам на гэты момант прасторы, пакуль яшчэ поўнай абмежаванняў, мы — Клартэ, Карэспанданс, Філязофі, Ля Рэвалюсьон сюррэаліст — абвяшчаем наступнае:
1) Мы не ўяўляем сабе, каб ваша Францыя калі-небудзь здолела пераняць неверагодны прыклад неадкладнага, поўнага і безагаворачнага раззбраення, дадзены ў Брэст-Літоўску ў 1917 годзе ЛЕНІНЫМ, — раззбраення, чыя рэвалюцыйная вартасць не знае межаў.
2) Паколькі большасць з нас падлягае прызыву, а значыць, афіцыйна асуджаная апрануць паскудны блакітна-шэры шынель, мы рашуча і ўсімі магчымымі спосабамі адпрэчваем ідэю падпарадкавання гэтаму парадку ў будучыні, прымаючы за дадзенасць, што Францыі для нас не існуе.
3) Само сабою, у дадзеных умовах мы цалкам ухваляем і падпісваем маніфест Камітэта дзеянняў супраць вайны ў Марока, пагатоў што ягоным аўтарам пагражае судовы пераслед.
4) Святары, лекары, прафесары, літаратары, паэты, філосафы, журналісты, суддзі, адвакаты, паліцэйскія, акадэмікі ўсіх акадэмій: усе вы, хто падпісаў ідыёцкую паперку пад загалоўкам Інтэлектуалы на баку Радзімы, — вас мы будзем ганіць і выкрываць пры любой магчымасці. Сабакі, выдрэсіраваныя цягаць са стала радзімы, вы пускаеце сліну ад адной толькі думкі пра чарговую костку!
5) Мы мяцежнікі духу; для нас крывавая Рэвалюцыя паўстае як непазбежная помста духу, пакрыўджанага вашымі дзеяннямі. Мы не ўтапісты: мы разумеем Рэвалюцыю выключна ў ейнай грамадскай форме. Калі ёсць яшчэ дзесьці людзі, якія бачылі, як супраць іх паўстае хаўрус з асуджальнікаў (людзі гэтыя — здраднікі ўсяму, але не Свабодзе, змагары ўсіх гатункаў, нявольнікі крымінальнага права), то няхай яны помняць: ідэя Рэвалюцыі — самая лепшая і дзейсная абарона для асобы.
2) Паколькі большасць з нас падлягае прызыву, а значыць, афіцыйна асуджаная апрануць паскудны блакітна-шэры шынель, мы рашуча і ўсімі магчымымі спосабамі адпрэчваем ідэю падпарадкавання гэтаму парадку ў будучыні, прымаючы за дадзенасць, што Францыі для нас не існуе.
3) Само сабою, у дадзеных умовах мы цалкам ухваляем і падпісваем маніфест Камітэта дзеянняў супраць вайны ў Марока, пагатоў што ягоным аўтарам пагражае судовы пераслед.
4) Святары, лекары, прафесары, літаратары, паэты, філосафы, журналісты, суддзі, адвакаты, паліцэйскія, акадэмікі ўсіх акадэмій: усе вы, хто падпісаў ідыёцкую паперку пад загалоўкам Інтэлектуалы на баку Радзімы, — вас мы будзем ганіць і выкрываць пры любой магчымасці. Сабакі, выдрэсіраваныя цягаць са стала радзімы, вы пускаеце сліну ад адной толькі думкі пра чарговую костку!
5) Мы мяцежнікі духу; для нас крывавая Рэвалюцыя паўстае як непазбежная помста духу, пакрыўджанага вашымі дзеяннямі. Мы не ўтапісты: мы разумеем Рэвалюцыю выключна ў ейнай грамадскай форме. Калі ёсць яшчэ дзесьці людзі, якія бачылі, як супраць іх паўстае хаўрус з асуджальнікаў (людзі гэтыя — здраднікі ўсяму, але не Свабодзе, змагары ўсіх гатункаў, нявольнікі крымінальнага права), то няхай яны помняць: ідэя Рэвалюцыі — самая лепшая і дзейсная абарона для асобы.
Жорж Акуцюр’е, Жорж Альтман, Жан Бэрнье, Поль Гітар, Віктор Крастр, Ж[ан] Манрэвэль, Каміль Фежы, Марсэль Фур’е
Каміль Гуманс, Поль Нужэ
Андрэ Барсалу, Габрыэль Баруа, Эміль Бэнвэніст, Нарбэр Гютэрман, Анры Журдан, Анры Лефэвр, П’ер Маранж, Марыс Мюлер, Жорж Паліцэр, Поль Цымерман
Максім Александр, Луі Арагон, Антанэн Арто, Жорж Бэсьер, Мані дэ Булі, Жаэ Буске, П’ер Брасёр, Андрэ Брэтон, Рэнэ Крэвэль, Рабэр Дэснос, Поль Элюар, Макс Эрнст, Тэадор Фрэнкэль, Мішэль Лерыс, Жорж Лембур, Матыяс Любэк, Жорж Малкін, Андрэ Масон, Душан Маціч, Макс Марыз, Жорж Нэвё, Марсэль Ноль, Бэнжамэн Перэ, Філіп Супо, Дэдэ Санбім, Ралан Цюаль, Жак Віо
Эрман Класон
Анры Жансон
П’ер дэ Масо
Рэмон Кено
Жорж Рыбмон-Дэсэнь
Каментар
Дэкларацыя, датаваная 26 ліпеня 1925, упершыню была надрукаваная ў лявацкім часопісе Люманітэ (№9782, 21 верасня 1925). У кастрычніку яна была перадрукаваная ў Сюррэалісцкай рэвалюцыі (№5). Верагодным аўтарам тэксту лічыцца Антанэн Арто.
Рэвалюцыя цяпер і заўжды! — адзін з першых сюррэалісцкіх выступаў з дакладна азначанай палітычнай пазіцыяй. У гістарычным кантэксце дэкларацыя стала рэакцыяй на так званую Рыфскую вайну (1921-1926) — узброеную інтэрвенцыю Іспаніі ў берберскія дзяржавы на тэрыторыі Марока, якія абвясцілі сваю аўтаномію і барацьбу супраць каланіяльнага пратэктарату. У ліпені 1925 года Францыя ўступіла ў вайну на баку Іспаніі. Важна адзначыць кааператыўны характар дэкларацыі: упершыню сюррэалісцкая група абвясціла саюз і гатоўнасць супрацы з іншымі групамі — французскімі камуністамі (Клартэ) і бельгійскімі марксістамі (Карэспанданс, Філязофі).
нячулай чорствай выплаты гатоўкай — цытата з Маніфеста камуністычнай партыі (пераклад Язэпа Лёсіка).
Інтэлектуалы на баку Радзімы (падзагаловак Зварот да французскіх войскаў, што змагаюцца ў Марока) — калектыўны зварот, надрукаваны ў часопісе Лё Фігаро (№188, 7 ліпеня 1925) у адказ на антываенны зварот Працаўнікі інтэлектуальнай працы на баку пралетарыяту супраць вайны ў Марока (Люманітэ, 2 ліпеня 1925; аўтар Анры Барбюс). Падпісанты звароту, адмяжоўваючыся ад інтэлектуалаў-пралетарыяў і называючы сябе існымі носьбітамі французскай думкі, выказваюць гарачую падтрымку французскім салдатам, якія змагаюцца за Права, Цывілізацыю і Мір супраць нянавісці і гвалту.
Рэвалюцыя цяпер і заўжды! — адзін з першых сюррэалісцкіх выступаў з дакладна азначанай палітычнай пазіцыяй. У гістарычным кантэксце дэкларацыя стала рэакцыяй на так званую Рыфскую вайну (1921-1926) — узброеную інтэрвенцыю Іспаніі ў берберскія дзяржавы на тэрыторыі Марока, якія абвясцілі сваю аўтаномію і барацьбу супраць каланіяльнага пратэктарату. У ліпені 1925 года Францыя ўступіла ў вайну на баку Іспаніі. Важна адзначыць кааператыўны характар дэкларацыі: упершыню сюррэалісцкая група абвясціла саюз і гатоўнасць супрацы з іншымі групамі — французскімі камуністамі (Клартэ) і бельгійскімі марксістамі (Карэспанданс, Філязофі).
нячулай чорствай выплаты гатоўкай — цытата з Маніфеста камуністычнай партыі (пераклад Язэпа Лёсіка).
Інтэлектуалы на баку Радзімы (падзагаловак Зварот да французскіх войскаў, што змагаюцца ў Марока) — калектыўны зварот, надрукаваны ў часопісе Лё Фігаро (№188, 7 ліпеня 1925) у адказ на антываенны зварот Працаўнікі інтэлектуальнай працы на баку пралетарыяту супраць вайны ў Марока (Люманітэ, 2 ліпеня 1925; аўтар Анры Барбюс). Падпісанты звароту, адмяжоўваючыся ад інтэлектуалаў-пралетарыяў і называючы сябе існымі носьбітамі французскай думкі, выказваюць гарачую падтрымку французскім салдатам, якія змагаюцца за Права, Цывілізацыю і Мір супраць нянавісці і гвалту.
Тыя самыя, што папікалі нямецкіх сацыялістаў няздольнасцю «збратацца» ў 1914 годзе, цяпер выказваюць абурэнне, калі хтосьці заклікае салдат да ўцёкаў. Заклік да дэзертырства, усяго толькі праява іншадумства, раўняецца са злачынствам: «нашы салдаты» маюць права не быць застрэленымі ў спіну (як і права не быць застрэленымі ў грудзі).
Паправім гэты вобраз. Усход паўсюды. Ён уяўляе сабою канфлікт метафізікі і ейных ворагаў, гэта значыць ворагаў свабоды і сузірання. Нават у Еўропе хто зможа сказаць, дзе Усходу няма? Любы мінак на вуліцы носіць яго ў сабе: Усход — у ягонай свядомасці.
Спіноза, Кант, Блэйк, Гегель, Шэлінг, Прудон, Маркс, Штырнер, Бадлер, Латрэамон, Рэмбо, Ніцшэ: гэты пералік сам па сабе ёсць пачаткам вашай катастрофы.