Філіп Супо
Літаратура і рэшта
Philippe Soupault
Littérature et le reste
Пераклад Веры Бакстэр
Я чуў разоў дзвесце (можа, і трыста), што два плюс два — чатыры. Тым лепей, або горай. Але ж рука, якую я паказваю вам, гэтыя пяць пальцаў існуюць, або не існуюць. Ды пляваць я на гэта хацеў. Прыгожыя слоўцы, аздобленыя пёркамі і духмянымі агеньчыкамі, мудрагелістыя фразы, складзеныя з празрыстай галькі, — усё гэта не варта і ломанага гроша, які я кідаю вам у твар.
Хто цяпер асмеліцца пасеяць у вашых чэзлых, як лісцікі на вярбе, мазгах, тую недарэчную расліну, імя якой — пустазелле, або жыта. Вазьміце, калі занудзіліся, і выкаліце мне вочы, гляньце, што расце з таго гною, які служыць мне мозгам. Вы не ўбачыце там нічога, бо нічога там няма. Вы ўсе, раздутыя ідэямі і прынцыпамі, нібыта гусі, вы, так падобныя на мяне, нібыта мы браты, выйдзіце на шпацыр па тых самых палях і заўважце самі: жыта, што каласіцца там — чарговы раман спадара Рэнэ Базэна.
Але я, зусім адзін перад гэтымі тынкаванымі сценамі, я ўцяміў, што ніхто з маіх сяброў, забойцаў або літаратараў, не разумнейшы за мяне. Больш за ўсё вінаватыя тыя, што ставяцца да сябе сур’ёзней за ўсё.
Хто цяпер асмеліцца пасеяць у вашых чэзлых, як лісцікі на вярбе, мазгах, тую недарэчную расліну, імя якой — пустазелле, або жыта. Вазьміце, калі занудзіліся, і выкаліце мне вочы, гляньце, што расце з таго гною, які служыць мне мозгам. Вы не ўбачыце там нічога, бо нічога там няма. Вы ўсе, раздутыя ідэямі і прынцыпамі, нібыта гусі, вы, так падобныя на мяне, нібыта мы браты, выйдзіце на шпацыр па тых самых палях і заўважце самі: жыта, што каласіцца там — чарговы раман спадара Рэнэ Базэна.
Але я, зусім адзін перад гэтымі тынкаванымі сценамі, я ўцяміў, што ніхто з маіх сяброў, забойцаў або літаратараў, не разумнейшы за мяне. Больш за ўсё вінаватыя тыя, што ставяцца да сябе сур’ёзней за ўсё.
— Чаму вы напісалі маніфест? — крыкнулі мне.
Я пішу маніфест, бо мне няма чаго сказаць.
Літаратура існуе, але ў сэрцах дурняў.
Абсурдна дзяліць пісьменнікаў на добрых і кепскіх. Ёсць мае сябры, і ёсць рэшта.
Калі ўсе мае сучаснікі нарэшце ўцямяць гэтыя ісціны, магчыма, якраз тады мы зможам уздыхнуць на поўныя грудзі або раскрыць вочы ці вусны без страху задыхнуцца. Зрэшты, спадзяюся, што вышэйзгаданае спадарства, што ставіцца да мяне з самай салодкай знявагай, не ўцяміць нічога і ніколі. Такой ласкі я ім зычу.
Я пішу маніфест, бо мне няма чаго сказаць.
Літаратура існуе, але ў сэрцах дурняў.
Абсурдна дзяліць пісьменнікаў на добрых і кепскіх. Ёсць мае сябры, і ёсць рэшта.
Калі ўсе мае сучаснікі нарэшце ўцямяць гэтыя ісціны, магчыма, якраз тады мы зможам уздыхнуць на поўныя грудзі або раскрыць вочы ці вусны без страху задыхнуцца. Зрэшты, спадзяюся, што вышэйзгаданае спадарства, што ставіцца да мяне з самай салодкай знявагай, не ўцяміць нічога і ніколі. Такой ласкі я ім зычу.
Няхай вішчаць у імя маралі, традыцыі ці літаратуры, — гэта ўсё той жа віск, усё той жа крык. Іхняя пагардлівая ўсмешка мне гэтаксама міла, як і лютасць іхніх раскошных супружніц. Яны могуць мяне ненавідзець; што ж, яны ніколі не дазнаюцца, што я сам думаю пра сябе, бо жыццё маё рушыць гэтаксама, як стрэлкі гадзінніка.
Усім прысутным тут не стае нават смеласці пстрыкнуць, каб выказаць сваю нездаволенасць. А мне стае, і я крычу, што сій маніфест — дурасць, поўная супярэчнасцей, але я не праміну суцешыць сябе тым, што прыўкрасная літаратура — дзьмухавец, што квітнее ў дыяфрагме крэтынаў — яшчэ дурнейшая за яго.
Усім прысутным тут не стае нават смеласці пстрыкнуць, каб выказаць сваю нездаволенасць. А мне стае, і я крычу, што сій маніфест — дурасць, поўная супярэчнасцей, але я не праміну суцешыць сябе тым, што прыўкрасная літаратура — дзьмухавец, што квітнее ў дыяфрагме крэтынаў — яшчэ дурнейшая за яго.
Каментар
Маніфест быў апублікаваны ў маі 1920 у трынаццатым выпуску часопіса Літаратура, цалкам прысвечанага маніфестам дада. Перад тым тэкст быў зачытаны аўтарам на чарговай вечарыне ў Салоне Незалежных 5 лютага таго ж года. Назва маніфеста (як і назва часопіса, у якім ён быў надрукаваны) — спасылка на вядомы фінальны радок Паэтычнага мастацтва Поля Верлена.
Рэнэ Базэн — пладавіты французскі пісьменнік, сябра Акадэміі. Галоўная тэма яго раманаў — драматычнае жыццё сялян і іх духоўныя пакуты, трактаваныя ў каталіцкім духу. Ягонае імя ўзгадваецца як знак рэтраграднасці і творчай імпатэнцыі.
Рэнэ Базэн — пладавіты французскі пісьменнік, сябра Акадэміі. Галоўная тэма яго раманаў — драматычнае жыццё сялян і іх духоўныя пакуты, трактаваныя ў каталіцкім духу. Ягонае імя ўзгадваецца як знак рэтраграднасці і творчай імпатэнцыі.
