Каханне паэзія Поля Элюара — гэта не зусім кніга, ці нараджэнне-кніга, ці што-кольвек-кніга, гэта кніга-працэс, гэта алхімічная рэакцыя ў лабараторыі пісьменства, у якой мы стаім, адзетыя ў касцюмы хімабароны, з акулярамі з тлустага загартаванага шкла, і бачым, як у рэзультаце небывалых новых вопытаў адбываецца небывалая новая рэакцыя і нараджаецца небывалая новая часціца. Звычайны чытач любіць цвёрдую матэрыю і рэчы, зробленыя з гэтай матэрыі, каб іх можна было браць у рукі, мацаць, а назіраць за часціцамі любяць адно вучоныя, ці тыя шукальнікі прыгод, што хочуць дабрацца да ядра літаратуры і зразумець, з чаго яна складаецца. Бо ядро літаратуры, інстынктыўна ведае такі чытач-вучоны і чытач-шукальнік-прыгод, дае нам ключы з таблеткай ад дамафона таго пад’езда, дзе на апошнім паверсе жыве ядро чалавечага існавання, канчатковая тайна ўсіх тайн, тая жывая плазма, якая нараджае словы, а ці варта казаць, што без слоў немагчымыя думкі? Часціцы, здабытыя ў напружаным лабараторным вопыце (вучоны-паэт з гуртом асістэнтаў-чытачоў), сведчаць пра гэтую тайну, несучы адбітак яе святла ў маўклівую цемру гатовых вырабаў-прыбораў-рэчаў, якімі застаўлена лабараторыя.
Поль Элюар — далёка не адзіны вучоны, які ставіць свой вар’яцкі эксперымент па расшчапленні ядра літаратуры. Сюррэалісты спарадзілі магутную субкультуру, носьбіты якой адштурхоўваюцца ад адкрыццяў сваіх калег і лезуць адзін аднаму па галовах, вышэй і вышэй, да адной толькі ім бачнай кропкі, яна дзесьці там, дзесьці ў небе, дзесьці ў вышыні, ззяючая вяршыня тэксту, вечна ледзяная, снежна-белая шапка словаўтваральнай Джамалунгмы. Здабыць новую мову, новыя сэнсы, новую эстэтыку, і не спыняцца, працягваць здабываць, каб яна заўсёды мянялася, цякла, не дубела, не камянела і не рабілася сістэмай.